Aile konutu şerhi nasıl konur, ne işe yarar? Nasıl kaldırılır?

Aile konutu şerhi, evlilik birliği içinde barınılan ortak yaşam alanının korunmasını sağlamak amacıyla Türk Medeni Kanunu’na (TMK) 2002 yılında eklenmiştir. Bu yazıda, aile konutu şerhinin işlevini, nasıl konulacağını ve hangi durumlarda kaldırılabileceğini açıklıyoruz.

Aile konutu şerhi ne işe yarar ve neden önemlidir?

Aile konutu şerhi, taşınmaz maliki olmayan eşin, tapu siciline şerh verilmesini talep ederek aile konutunu koruma altına almasına olanak tanır (TMK m. 194/3). Bu şerh sayesinde, konut maliki olan eş, diğer eşin açık rızası olmadan konutu devredemez, üzerinde ipotek tesis edemez ya da kira sözleşmesini feshedemez.

Bu koruma özellikle, konutun yalnızca bir eşin adına kayıtlı olduğu durumlarda önem kazanır. Malik olan eşin, evlilik birliği devam ederken evi devretmesi veya üzerinde tasarrufta bulunması, şerh sayesinde geçersiz sayılabilir.

Aile konutu şerhi tapuya nasıl konur?

• Şerhi talep edecek kişi, aile konutunun maliki olmayan eştir.
• Şerh talebi, ilgili tapu müdürlüğüne yazılı olarak yapılır.
• Başvuruya evlilik cüzdanı ve aile konutu niteliğini gösteren belgeler eklenmelidir.
• Herhangi bir mahkeme kararı gerekmeden, tapu müdürlüğü doğrudan işlem yapabilir.

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün 2002/7 sayılı genelgesi doğrultusunda, aile konutu şerhi talebinin kabulü için taşınmazın fiilen aile konutu olarak kullanılması yeterlidir.

Aile konutu şerhi hangi durumlarda kaldırılır?

• Evlilik sona ermişse (boşanma, ölüm gibi), şerh kendiliğinden kaldırılmaz, ayrıca başvuru gerekir.
• Şerhi koyduran eşin açık rızası veya mahkeme kararı ile şerh terkin edilebilir.
• Tarafların birlikte yapacağı başvuru ile de şerh kaldırılabilir.

Şerh kaldırılmadıkça, taşınmaz üzerindeki birçok işlem geçersiz olabilir. Bu nedenle şerhin tapu kaydında olup olmadığı, işlem yapmadan önce mutlaka kontrol edilmelidir.

Özetle

1. Aile konutu şerhi, konutu maliki olmayan eşe koruma sağlar (TMK m. 194/3).
2. Aile konutu şerhi için tapuya başvuru yapılması ve aile konutu niteliğinin ispatlanması gerekir.
3. Aile konutu şerhi, evlilik devam ettiği sürece geçerlidir ve mal sahibi eşin tek başına işlem yapmasını engeller.
4. Aile konutu şerhi, evliliğin sona ermesi veya tarafların ortak rızası ile kaldırılabilir.